Trouwen, wettelijk of feitelijk samenwonen

Trouwen voor de wet

Trouwen is niet alleen een kwestie van liefde, maar ook een rechtshandeling. Het is de erkenning van een verbintenis tussen twee mensen, die een wettelijk kader vormt voor hun leven samen. Sinds 2003 kunnen in België ook twee mensen van hetzelfde geslacht elkaar officieel het jawoord geven. De huwelijksceremonie vindt plaats in de gemeente waar de aangifte gebeurd is en wordt voltrokken door de burgemeester of de schepen van de burgerlijke stand, eventueel met getuigen erbij. Tijdens de plechtigheid leest de ambtenaar van de burgerlijke stand een aantal rechten en plichten van gehuwden voor: samenwonen, elkaar trouw blijven, elkaar hulp en bijstand verlenen  … Basisregels waar u als echtpaar niet van mag afwijken. Het zo gevormde samenlevingsverband is in wezen bedoeld om nooit ontbonden te worden.

Al draait het in de eerste plaats om romantiek, als twee mensen in het huwelijksbootje stappen, heeft dat ook gevolgen voor hun vermogens. Wat daarmee gebeurt, bepaalt het huwelijksvermogensstelsel. De drie meest voorkomende huwelijksstelsels zijn het wettelijke stelsel, het stelsel van scheiding van goederen en het stelsel van de algehele gemeenschap van goederen.

Huwelijksstelsels

Het wettelijke stelsel - scheiding van goederen en gemeenschap van aanwinsten - maakt een onderscheid tussen uw eigen bezittingen, de eigen bezittingen van uw partner en uw gemeenschappelijke bezittingen. Ook schulden kunnen eigen of gemeenschappelijk zijn. Met het stelsel van scheiding van goederen kiest u ervoor om uw vermogens gescheiden te houden en bijvoorbeeld uw beroepsinkomsten niet te delen. Een gebrek aan solidariteit? Zo lijkt het op het eerste gezicht. Toch kan deze optie uw partner net beschermen, bijvoorbeeld in geval van schulden. In het stelsel van de algehele gemeenschap, tot slot, gaat alles in het gemeenschappelijke vermogen, op een paar uitzonderingen na.

Al die huwelijksstelsels hebben een grootste gemene deler: het zogeheten primaire stelsel. Dat zijn de wettelijke basisregels die gelden voor alle gehuwden. Zo is er de bescherming van de gezinswoning, het recht op het huurcontract, de verplichting om naar eigen vermogen bij te dragen in de gezinslasten … Als trouwers geen huwelijkscontract afsluiten, vallen ze automatisch onder het wettelijke stelsel. Elk stelsel heeft zijn voor- en nadelen: u blijft eigenaar van uw eigen bezittingen of alle bezittingen worden gemeenschappelijk. De notaris helpt toekomstige echtparen om een contract op te stellen op basis van hun persoonlijke situatie en hoe zij hun bezittingen willen verdelen.

Met of zonder huwelijkscontract?

Een huwelijkscontract afsluiten is niet verplicht, maar geeft trouwers de mogelijkheid om af te wijken van het wettelijke stelsel. Een notaris moet de akte opstellen. Met een huwelijkscontract kunnen partners duidelijk hun onderlinge financiële verhoudingen en afspraken vastleggen, bewijzen welke bezittingen van wie zijn, bepalen hoe die beheerd of verdeeld zouden worden bij een ontbinding van het huwelijk … Bijvoorbeeld: als een van beide echtgenoten al eigenaar is van de grond waarop ze samen een huis willen bouwen, zal in het huwelijkscontract beschreven staan wat aan wie toebehoort en wat ermee zal gebeuren bij een scheiding of nalatenschap.

Zoals eerder gezegd: als u geen huwelijkscontract of specifiek huwelijksstelsel wenst, valt u sowieso onder het wettelijke stelsel. Kunt u een huwelijkscontract wijzigen? Ja, wettelijk gezien kan dat altijd. Maar let op, de kosten kunnen hoog oplopen. De notaris moet immers een inventaris van alle bezittingen opmaken.

Belastingen

Voor het jaar van het huwelijk moeten de echtgenoten elk apart een belastingaangifte indienen. De belastingadministratie beschouwt hen dan immers nog als alleenstaanden. Voor de daaropvolgende jaren krijgen ze een gezamenlijke belastingaangifte en vestigt de administratie maar één aanslag, op naam van beide echtgenoten. Als een van de partners een beroepsinkomen heeft van minder dan 30% van het totale beroepsinkomen van het koppel, dan wordt een huwelijksquotiënt toegepast om de belastingdruk te verminderen. Hebben de echtgenoten al een kind samen, dan mag maar één van hen dat kind fiscaal ten laste nemen. Een kind kan nooit door meerdere personen ten laste genomen worden.

Erfenis

Het huwelijk biedt de ruimste bescherming. Betekent dat evenwel dat uw partner alles zal erven? Nee. Als er geen testament is, krijgt uw wederhelft het vruchtgebruik van de hele nalatenschap en gaat de blote eigendom naar uw kinderen. Hebt u geen kinderen, dan erft uw partner de volle eigendom van uw deel van het gemeenschappelijke vermogen en het vruchtgebruik van uw eigen vermogen. Als uw ouders nog leven, krijgen zij een kwart van de blote eigendom van uw vermogen. De rest gaat naar uw broers en zussen.

Met een testament kunt u dat anders regelen. Gedeeltelijk, want u kunt niet zomaar alles doen wat u wilt met uw nalatenschap. U kunt noch uw partner, noch uw kinderen onterven. Zij hebben recht op een voorbehouden deel van de erfenis, de zogeheten reserve. Het erfrecht is een complexe en veranderlijke materie. Voor meer informatie raadpleegt u best een specialist ter zake.

Samen huren

Stel: u en uw partner beslissen om samen een huis of appartement te huren, wie ondertekent dan het huurcontract? Door het samen te ondertekenen, hebt u beiden gelijke huurrechten. Mocht uw relatie op de klippen lopen, dan zult u onderling moeten overeenkomen wie in de woning mag blijven. Trekt u in bij uw partner en blijft het huurcontract alleen op zijn of haar naam staan? Dan hebt u bij een breuk wettelijk gezien geen been om op te staan.

Als huurders zijn u en uw partner verplicht om de woning goed te verzekeren. Het kan ook handig zijn om een gemeenschappelijke betaalrekening te openen voor de huur, verzekeringspremies en andere vaste kosten.